Τζ. Στίγκλιτς: Λάθος συνταγή για την Ευρώπη η λιτότητα
Επιμέλεια: Δημήτρης Θωμάς, Πηγή: BBC
Οι
περισσότεροι οικονομολόγοι όταν δημιουργήθηκε το Ευρώ σκέφτηκαν ότι το
όλο σχέδιο ήταν ελλιπές. Είχαν ήδη καταργήσει πολλούς μηχανισμούς
οικονομική προσαρμογής χωρίς να τους αντικαταστήσουν με κάτι άλλο.
Ένας από τους λόγους που λειτουργεί το κοινό αμερικανικό νόμισμα δηλαδή το δολάριο, είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν μια κοινή νομισματική αρχή αλλά και υψηλά ποσοστά γεωγραφικής κινητικότητας του εργατικού και στελεχιακού δυναμικού της χώρας. Η αμερικανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να επιτρέψει για παράδειγμα στη Βόρεια Ντακότα να αδειάσει, αν οι κάτοικοι της επιθυμούν πραγματικά να την εγκαταλείψουν.
Στην Ευρώπη δεν υπάρχει μια και μοναδική κοινή οικονομική και νομισματική αρχή, η μετανάστευση είναι δυσκολότερη και οι περισσότερες χώρες δεν είναι πρόθυμες να εγκαταλείψουν και να εγκαταλειφθούν από τους πληθυσμούς τους. Γι αυτό ακριβώς δεν υπάρχει το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για την αποτελεσματική λειτουργία του κοινού νομίσματος.
Η Ευρώπη βέβαια θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις όποιες ανεπάρκειες ενδυναμώνοντας και δίνοντας περισσότερες εξουσίες και αρμοδιότητες στις νομισματικές αρχές, προς το παρόν όμως κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Οι χώρες της Ευρώπης έχουν δεθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που ως τώρα μπορεί να χαρακτηρισθεί και σύμφωνο οικονομικής ύφεσης, γιατί ο περιορισμός των ελλειμμάτων εν μέσω οικονομικής κρίσης, οδηγεί στην ύφεση, ακριβώς αυτό δηλαδή που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα.
Εδώ και καιρό οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν το ερώτημα αν το σχέδιο για τη λειτουργία του κοινού νομίσματος θα μπορούσε να λειτουργήσει και να αποδώσει εν μέσω μιας κρίσης, ή αν θα καταρρεύσει. Όπως φαίνεται, κανείς ακόμη δεν μπορεί να αποφασίσει, ενώ το διεθνές σώμα των ενόρκων ακόμη συνεδριάζει για να αποφανθεί.
Η συμφωνία στην οποία η Ευρώπη κατέληξε τον περασμένο Ιούλιο, ήταν, λογικά, μια καλή συμφωνία. Αναγνώριζε ότι η Ελλάδα για να αναπτυχθεί χρειάζεται οικονομική βοήθεια, αλλά ουσιαστικά δεν έβαλαν χρήματα στο ταμείο, ενώ η διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας είναι αργή και αντιμετωπίζει πολιτικές δυσκολίες. Τα ερωτήματα λοιπόν δεν έχουν απαντηθεί.
Υπάρχουν αρκετοί θεσμικοί τρόποι για να αντιμετωπιστεί η κρίση. Ο Ευρωπαϊκός Προσωρινός Μηχανισμός Στήριξης (EFSF) πρέπει να ισχυροποιηθεί και να αποκτήσει μεγαλύτερες δυνατότητες. Αυτό είναι το ελάχιστο που πρέπει να γίνει. Μακροπρόθεσμα οι Ευρωπαίοι θα χρειαστούν κοινά ομόλογα, τα λεγόμενα και ευρώ - ομόλογα, καθώς και κάποια άλλα θεσμικά εργαλεία και πολιτικές, θα πρέπει όμως κυρίως να αναγνωρίσουν ότι ο δρόμος της λιτότητας δεν είναι ο ορθός.
Η έκδοση ευρώ – ομολόγου είναι ένα μόνο κομμάτι από τις θεσμικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Το πρόβλημα με την Ευρωζώνη είναι ότι οι Ευρωπαίοι πιστεύουν λανθασμένα ότι θα βγουν από την κρίση περιορίζοντας μόνον τα ελλείμματα, κάτι που δεν ισχύει. Η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν πλεονάσματα πριν από την κρίση, αλλά έκαναν το λάθος να πιστεύουν ότι ο περιορισμός των ελλειμμάτων ήταν αναγκαίος και αρκετός για να προστατέψουν το οικονομικό οικοδόμημα, έκαναν όμως λάθος.
Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου θα ήταν μια καλή αρχή αν είχε εφαρμοστεί γρήγορα, αλλά αυτό δεν συνέβη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των δημοκρατικών και διακρατικών διαδικασιών, το να διαρκέσει δύο μήνες η διαδικασίας επικύρωσης των συμφωνιών δεν είναι μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αγορές όμως κινούνται ταχύτερα από τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς θεσμούς, γι αυτό ακριβώς και δεν μπορώ να επικρίνω τις κυβερνήσεις για ηθελημένες καθυστερήσεις, καθώς αυτή είναι η φύση της Δημοκρατίας. Τις επικρίνω όμως γιατί δεν έπραξαν τίποτε για να προβλέψουν και να αντιμετωπίσουν την κρίση εδώ και δέκα χρόνια. Από εδώ και στο εξής θα υπάρξουν έντονοι οικονομικοί κραδασμοί, αλλά δεν μπορώ να προβλέψω αν η Ευρωζώνη θα βγει από την κρίση αλώβητη.
Όλα εξαρτώνται από την πολιτική και τις αποφάσεις κυβερνήσεων και ηγετών. Πιστεύω ότι οι δεσμεύσεις των πολιτικών να αντιμετωπίσουν την κρίση με όλα τα μέσα είναι αληθείς, όμως ο συντονισμός των οικονομικών και των πολιτικών διαδικασιών και αποφάσεων είναι κακός. Υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες σε ένα χρόνο από τώρα η Ευρωζώνη να είναι μικρότερη απ’ ότι είναι σήμερα.
Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να συμβεί αυτό θα είναι να αποχωρήσουν από την Ευρωζώνη κάποιες χώρες του βορρά, κάτι που θα ήταν η πιο εύκολη προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Η γενική πρόβλεψη είναι όμως ότι αυτό δεν θα συμβεί, αλλά αντίθετα αυτές που θα αποχωρήσουν θα είναι κάποιες αδύναμες οικονομικά χώρες, που θα προκαλέσουν βαριά τραύματα στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, επαναλαμβάνοντας τα γεγονότα μετά την κατάρρευση της Λίμαν Μπρόδερς το 2008.
Αν η Ευρώπη συνεχίσει να προχωρά μπροστά με πακέτα λιτότητας όπως αυτό της Γερμανίας, και χωρίς να προσφέρει την οικονομική βοήθεια στις χώρες που έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα όπως η Ελλάδα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Ευρωζώνη θα διασπασθεί. Αν όμως οι χώρες της Ευρώπης προχωρήσουν σε γενναίες αποφάσεις και προσφέρουν τα απαραίτητα χρήματα, τότε η Ευρωζώνη θα επιβιώσει, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαθέτει την απαραίτητη ευελιξία για να αντιμετωπίσει την κρίση. Η παρέμβαση της ECB είναι άκρως απαραίτητη και ουσιαστική, καθώς η κεντρική τράπεζα της Ευρώπης είναι η μόνη που μπορεί και πιθανόν να θέλει να παρέμβει για να κατευθύνει τις εξελίξεις. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιοι στη Γερμανία και αλλού υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν πρέπει να αγοράζει ομόλογα της Ιταλίας και της Ισπανίας, κάτι που εκτιμούν ότι είναι βήμα στο κενό. Αν όμως τα ισπανικά και ιταλικά ομόλογα δεν αγοραστούν οι προοπτικές τις Ευρωζώνης θα είναι οι κάκιστες δυνατές.
Είναι πολύ πιθανόν ότι η Ελλάδα δεν θα χρεωκοπήσει και δεν θα προχωρήσει σε στάση πληρωμών αν της δοθούν τα χρήματα που χρειάζεται για να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη, καθώς έχει τεράστιες δυνατότητες και προοπτικές. Αν η Ευρώπη την χρηματοδοτήσει θα αρχίσει και πάλι να αναπτύσσεται ενώ το χρέος της θα γίνει βιώσιμο. Προς το παρόν όμως η Ελλάδα δεν έχει δεχθεί αναπτυξιακή βοήθεια αλλά εφαρμόζει μόνον προγράμματα λιτότητας για να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού, και δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι θα αποφύγει τη χρεωκοπεία και τη στάση πληρωμών.
Ένας από τους λόγους που λειτουργεί το κοινό αμερικανικό νόμισμα δηλαδή το δολάριο, είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν μια κοινή νομισματική αρχή αλλά και υψηλά ποσοστά γεωγραφικής κινητικότητας του εργατικού και στελεχιακού δυναμικού της χώρας. Η αμερικανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να επιτρέψει για παράδειγμα στη Βόρεια Ντακότα να αδειάσει, αν οι κάτοικοι της επιθυμούν πραγματικά να την εγκαταλείψουν.
Στην Ευρώπη δεν υπάρχει μια και μοναδική κοινή οικονομική και νομισματική αρχή, η μετανάστευση είναι δυσκολότερη και οι περισσότερες χώρες δεν είναι πρόθυμες να εγκαταλείψουν και να εγκαταλειφθούν από τους πληθυσμούς τους. Γι αυτό ακριβώς δεν υπάρχει το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για την αποτελεσματική λειτουργία του κοινού νομίσματος.
Η Ευρώπη βέβαια θα μπορούσε να αντισταθμίσει τις όποιες ανεπάρκειες ενδυναμώνοντας και δίνοντας περισσότερες εξουσίες και αρμοδιότητες στις νομισματικές αρχές, προς το παρόν όμως κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Οι χώρες της Ευρώπης έχουν δεθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που ως τώρα μπορεί να χαρακτηρισθεί και σύμφωνο οικονομικής ύφεσης, γιατί ο περιορισμός των ελλειμμάτων εν μέσω οικονομικής κρίσης, οδηγεί στην ύφεση, ακριβώς αυτό δηλαδή που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα.
Εδώ και καιρό οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν το ερώτημα αν το σχέδιο για τη λειτουργία του κοινού νομίσματος θα μπορούσε να λειτουργήσει και να αποδώσει εν μέσω μιας κρίσης, ή αν θα καταρρεύσει. Όπως φαίνεται, κανείς ακόμη δεν μπορεί να αποφασίσει, ενώ το διεθνές σώμα των ενόρκων ακόμη συνεδριάζει για να αποφανθεί.
Η συμφωνία στην οποία η Ευρώπη κατέληξε τον περασμένο Ιούλιο, ήταν, λογικά, μια καλή συμφωνία. Αναγνώριζε ότι η Ελλάδα για να αναπτυχθεί χρειάζεται οικονομική βοήθεια, αλλά ουσιαστικά δεν έβαλαν χρήματα στο ταμείο, ενώ η διαδικασία επικύρωσης της συμφωνίας είναι αργή και αντιμετωπίζει πολιτικές δυσκολίες. Τα ερωτήματα λοιπόν δεν έχουν απαντηθεί.
Υπάρχουν αρκετοί θεσμικοί τρόποι για να αντιμετωπιστεί η κρίση. Ο Ευρωπαϊκός Προσωρινός Μηχανισμός Στήριξης (EFSF) πρέπει να ισχυροποιηθεί και να αποκτήσει μεγαλύτερες δυνατότητες. Αυτό είναι το ελάχιστο που πρέπει να γίνει. Μακροπρόθεσμα οι Ευρωπαίοι θα χρειαστούν κοινά ομόλογα, τα λεγόμενα και ευρώ - ομόλογα, καθώς και κάποια άλλα θεσμικά εργαλεία και πολιτικές, θα πρέπει όμως κυρίως να αναγνωρίσουν ότι ο δρόμος της λιτότητας δεν είναι ο ορθός.
Η έκδοση ευρώ – ομολόγου είναι ένα μόνο κομμάτι από τις θεσμικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Το πρόβλημα με την Ευρωζώνη είναι ότι οι Ευρωπαίοι πιστεύουν λανθασμένα ότι θα βγουν από την κρίση περιορίζοντας μόνον τα ελλείμματα, κάτι που δεν ισχύει. Η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν πλεονάσματα πριν από την κρίση, αλλά έκαναν το λάθος να πιστεύουν ότι ο περιορισμός των ελλειμμάτων ήταν αναγκαίος και αρκετός για να προστατέψουν το οικονομικό οικοδόμημα, έκαναν όμως λάθος.
Η συμφωνία της 21ης Ιουλίου θα ήταν μια καλή αρχή αν είχε εφαρμοστεί γρήγορα, αλλά αυτό δεν συνέβη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πλαίσιο των δημοκρατικών και διακρατικών διαδικασιών, το να διαρκέσει δύο μήνες η διαδικασίας επικύρωσης των συμφωνιών δεν είναι μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι αγορές όμως κινούνται ταχύτερα από τις κυβερνήσεις και τους διεθνείς θεσμούς, γι αυτό ακριβώς και δεν μπορώ να επικρίνω τις κυβερνήσεις για ηθελημένες καθυστερήσεις, καθώς αυτή είναι η φύση της Δημοκρατίας. Τις επικρίνω όμως γιατί δεν έπραξαν τίποτε για να προβλέψουν και να αντιμετωπίσουν την κρίση εδώ και δέκα χρόνια. Από εδώ και στο εξής θα υπάρξουν έντονοι οικονομικοί κραδασμοί, αλλά δεν μπορώ να προβλέψω αν η Ευρωζώνη θα βγει από την κρίση αλώβητη.
Όλα εξαρτώνται από την πολιτική και τις αποφάσεις κυβερνήσεων και ηγετών. Πιστεύω ότι οι δεσμεύσεις των πολιτικών να αντιμετωπίσουν την κρίση με όλα τα μέσα είναι αληθείς, όμως ο συντονισμός των οικονομικών και των πολιτικών διαδικασιών και αποφάσεων είναι κακός. Υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες σε ένα χρόνο από τώρα η Ευρωζώνη να είναι μικρότερη απ’ ότι είναι σήμερα.
Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να συμβεί αυτό θα είναι να αποχωρήσουν από την Ευρωζώνη κάποιες χώρες του βορρά, κάτι που θα ήταν η πιο εύκολη προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Η γενική πρόβλεψη είναι όμως ότι αυτό δεν θα συμβεί, αλλά αντίθετα αυτές που θα αποχωρήσουν θα είναι κάποιες αδύναμες οικονομικά χώρες, που θα προκαλέσουν βαριά τραύματα στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, επαναλαμβάνοντας τα γεγονότα μετά την κατάρρευση της Λίμαν Μπρόδερς το 2008.
Αν η Ευρώπη συνεχίσει να προχωρά μπροστά με πακέτα λιτότητας όπως αυτό της Γερμανίας, και χωρίς να προσφέρει την οικονομική βοήθεια στις χώρες που έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα όπως η Ελλάδα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Ευρωζώνη θα διασπασθεί. Αν όμως οι χώρες της Ευρώπης προχωρήσουν σε γενναίες αποφάσεις και προσφέρουν τα απαραίτητα χρήματα, τότε η Ευρωζώνη θα επιβιώσει, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διαθέτει την απαραίτητη ευελιξία για να αντιμετωπίσει την κρίση. Η παρέμβαση της ECB είναι άκρως απαραίτητη και ουσιαστική, καθώς η κεντρική τράπεζα της Ευρώπης είναι η μόνη που μπορεί και πιθανόν να θέλει να παρέμβει για να κατευθύνει τις εξελίξεις. Το πρόβλημα είναι ότι κάποιοι στη Γερμανία και αλλού υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν πρέπει να αγοράζει ομόλογα της Ιταλίας και της Ισπανίας, κάτι που εκτιμούν ότι είναι βήμα στο κενό. Αν όμως τα ισπανικά και ιταλικά ομόλογα δεν αγοραστούν οι προοπτικές τις Ευρωζώνης θα είναι οι κάκιστες δυνατές.
Είναι πολύ πιθανόν ότι η Ελλάδα δεν θα χρεωκοπήσει και δεν θα προχωρήσει σε στάση πληρωμών αν της δοθούν τα χρήματα που χρειάζεται για να τροφοδοτήσει την ανάπτυξη, καθώς έχει τεράστιες δυνατότητες και προοπτικές. Αν η Ευρώπη την χρηματοδοτήσει θα αρχίσει και πάλι να αναπτύσσεται ενώ το χρέος της θα γίνει βιώσιμο. Προς το παρόν όμως η Ελλάδα δεν έχει δεχθεί αναπτυξιακή βοήθεια αλλά εφαρμόζει μόνον προγράμματα λιτότητας για να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού, και δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι θα αποφύγει τη χρεωκοπεία και τη στάση πληρωμών.
ΠΗΓΗ: http://www.skai.gr
ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ: ΤΟ ΛΕΩ ΔΥΟΜΙΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΑΚΟΥΕΙ ΚΑΝΕΙΣ;
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΧΡΕΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΥΣΗ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΩ
Kρίση χρέους. Υπάρχει λύση.
Εφημερίδα Πτολεμαίος
Δεδομένων των εξαιρετικά δύσκολων στιγμών, που περνά η Ελλάδα αλλά και λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης η Ευρώπη στο σύνολο της και ενώ βρισκόμαστε σε κρίσιμο σταυροδρόμι πολύ σημαντικών αποφάσεων, τόσο για την δύσμοιρη χώρα μας, όσο και για την πορεία της ευρωζώνης και του κοινού μας νομίσματος, κρίνω σκόπιμο, να κοινοποιήσω στο ευρύ κοινό για άλλη μια φορά τις απόψεις μου, για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους και δανεισμού, η οποία μας εξουθενώνει τα τελευταία δύο χρόνια και έχει οδηγήσει σε σοβαρή απώλεια μέρους της εθνικής μας κυριαρχίας.
Έχω τονίσει σε όλες τις δημόσιες παρεμβάσεις μου, ποια είναι η λύση, που θεωρώ εφικτή και βιώσιμη ενώ και μετά την απόφαση της 21 Ιουλίου είχα ξεκαθαρίσει αμέσως, ότι δεν είναι επαρκής αυτή , δεν δίνει βιώσιμη λύση αν και άρχιζε η Ευρώπη, να κινείται στην σωστή κατεύθυνση επιτέλους και ότι δεν εξασφάλιζε, ούτε την βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους μας, ούτε την σταθεροποίηση της ευρωζώνης απέναντι στις κατά κύματα επιθέσεις των αγορών.
Υποστήριξα από το 1ο προσυνέδριο της Δημοκρατικής Συμμαχίας με σχετική εισήγηση μου τον Μάρτιο, επισημοποιώντας ήδη πολύ παλαιότερη θέση μου, ότι η λύση πρέπει, να στηρίζεται στην επιμήκυνση του συνολικού δημοσίου χρέους της χώρας, σε εθελοντική βάση πάντα , για να μην δημιουργηθεί πιστωτικό γεγονός χρεοκοπίας. Στην επιμήκυνση αυτή απαιτείται, να επιδιωχθεί η ένταξη του συνόλου των ομολόγων, που έχουν στα χέρια τους οι ιδιώτες και οι θεσμικοί επενδυτές με εξαίρεση τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα επιβίωσης αν συμμετάσχουν, αλλά και καταβολής των συντάξεων και όχι μόνο τα ομόλογα τα οποία λήγουν μέχρι το 2020, όπως λανθασμένα προβλέφθηκε στην απόφαση της 21 Ιουλίου 2011. Είναι μάταιο να ενταχθούν τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας στην ρύθμιση και μετά να πρέπει, να δανειστούμε πάλι, για να τα στηρίξουμε. Στην μακρόχρονη αυτή επιμήκυνση θα έπρεπε, να συμφωνήσουμε με τους δανειστές μας, ότι είτε θα συρρικνωνόταν το επιτόκιο, ειτε κατά την γνώμη μου πια δεν θα έπρεπε, να υπάρχει επιτόκιο δεδομένου, ότι απειλείται η μη πληρωμή μεγάλου μέρους του κεφαλαίου και συζητούν ήδη αναγκαστικό κούρεμα του, με δυσμενέστατες επιπτώσεις και για εμάς και για την Ευρώπη. Ακόμη είναι απαραίτητο για μια οριστική και σταθερή λύση, να αναθεωρηθούν οι ειδικές συμφωνίες και στην επιμήκυνση με μηδενισμό του επιτοκίου, να συμμετάσχει η ΕΚΤ οπωσδήποτε με τα ελληνικά ομόλογα, που βρίσκονται στα χέρια της ύψους 60 δις ευρώ και αν είναι δυνατόν να περιληφθεί και το ποσό 65 δις, που μας δάνεισε μέχρι σήμερα ο μηχανισμός της ΕΕ-ΔΝΤ. Ένα μέρος των κεφαλαίων, τα οποία θα εξοικονομούνται από τόκους και χρεολυσία με αυτόν τον τρόπο, θα επενδύονται, στα πλαίσια ενός αναπτυξιακού προγράμματος, που θα εκπονηθεί από κοινού με την τρόϊκα, σε παραγωγικά έργα.
Τόνιζα δε από τον Ιούλιο, ότι η λύση, που επελέγη στις 21/7, ενώ άρχιζε πια να κινείται προς την σωστή κατεύθυνση η ευρωζώνη , ήταν άτολμη και δεν καθιστούσε το ελληνικό χρέος βιώσιμο, ενώ ήταν προϊόν ανύπαρκτης και πάλι διαπραγμάτευσης από την μοιραία και άβουλη ελληνική κυβέρνηση. Η λύση αυτή ξεκαθάρισα από τότε, ότι μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο θα αναθεωρηθεί, γιατί δεν λύνει το πρόβλημα όπως και αποδεικνύεται περίτρανα πια σήμερα. Αυτό συνέβη, διότι άφηνε μεγάλο μέρος των ομολόγων αλλά και του χρέους εκτός ρύθμισης , δηλαδή όλα τα ομόλογα που έληγαν μετά το 2020 ύψους 40 δις ευρώ περίπου όπως και το υπόλοιπο χρέος που ήταν στα χέρια της ΕΚΤ και διατηρούνταν παράλογα ένα υψηλότατο επιτόκιο την στιγμή μάλιστα, κατά την οποία ήταν απολύτως φανερό, πως υπάρχει αδυναμία κάλυψης από την Ελλάδα ακόμη και του κεφαλαίου. Το επιτόκιο αυτό είναι υψηλό, διότι μπορεί μεν να μειώθηκε στο 3,5 – 4% σε σχεση με το 5% της πρώτης δανειακής σύμβασης, αλλά ήταν πολύ υψηλότερο σε σχέση με το επιτόκιο των ομολόγων κατά την χρονική στιγμή έκδοσης τους, πράγμα που είναι παντελώς παράλογο υπο τις σημερινές μάλιστα ακραίες συνθήκες.
Η άποψη μου ήταν και παραμένει αμετακίνητη, πως θα χρειαστεί πιο τολμηρή αντιμετώπιση με διεύρυνση του PSI ( μηχανισμός εθελοντίκης συμμετοχής ιδιωτών) και βεβαίως χωρίς αναγκαστικό κούρεμα του χρέους, το οποίο θα δημιουργήσει εφιαλτικά νέα προβλήματα και θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός. Χρειάζεται λοιπόν, να επιδιωχθεί η βαθύτερη συμμέτοχη σε εθελοντική βάση του συνόλου των ομολογιούχων, όπως και η άμεση ενίσχυση με πολύ μεγαλύτερα ποσά τόσο του προσωρινού μηχανισμού EFSF (European Financial Stability Facility) oσο και του μόνιμου ESM (European Stability Mechanism) με περιπου 2 τρις ευρώ, ώστε να μπορούν, να παρεμβαίνουν πολύ περισσότερο στην δευτερογενή αγορά ομολόγων, για να επιτευχθεί σε μεγαλύτερο ποσοστό εθελοντικό κούρεμα του χρέους από το ανεπαρκές 21% στο 50% χωρίς αυτό, να χαρακτηριστεί ποτέ πιστωτικό γεγονός, που θα μας βγάλει για πολλά χρόνια εκτός αγορών. Ηρθε η ώρα η Ευρώπη, να πάψει, να αργοπορεί και να αντιμετωπίζει μίζερα το ζήτημα, γιατί αν δεν το έχουν καταλάβει τα ισχυρά αλαζονικά μέλη της, τα θεμέλια του κοινού νομίσματος έχουν πάρει φωτιά, από την οποία δεν θα γλιτώσει κανείς.
Επίσης επιβάλλεται, να διευρυνθεί η δυνατότητα παρέμβασης των ταμείων EFSF και ΕSM με την πιθανή μάλιστα συγχώνευση των προβλεπόμενων πόρων τους. Είναι κατάλληλη πλέον η στιγμή, να δημιουργηθεί άμεσα και ευρωομόλογο έκδοσης της ΕΚΤ, για να ηρεμήσουν οι αγορές και να αποκατασταθεί η ροή δανεισμού στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Εξάλλου θα χρειαστεί, να γίνει με την στήριξη της Ευρώπης η ανακαιφαλαιοποίηση των τραπεζών, οι οποίες θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα και θα υποστούν ζημίες. Αυτό δεν μπορεί να γίνει από το ελληνικό κράτος, γιατί θα σήμαινε, ότι θα έπρεπε πάλι, να δανειστεί, για να το επιτύχει.
Εκείνο όμως, που απαιτείται, είναι να σταματήσει άμεσα κάθε κίνηση για επιστροφή στην δραχμή και έξοδο από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα όπως και κάθε πρόθεση για αναγκαστικό κούρεμα του χρέους και χρεοκοπία κατά συνέπεια της χώρας. Το μέλλον της Ελλάδας μας βρίσκεται μέσα στην ευρωζώνη και μία αντίθετη εξέλιξη θα οδηγήσει σε εξαθλίωση τον λαό και σε αδυναμία εισαγωγής ακόμη και ειδών πρώτης ανάγκης, αφού έχουμε καταφέρει, να εισάγουμε ακόμη και σιτάρι ή κρέας από το εξωτερικό. Το υποτιμημένο και ανυπόληπτο νόμισμα μας τότε δεν θα μπορεί, να μας εξασφαλίσει ούτε την στοιχειώδη εισαγωγή πρώτων υλών όπως πχ πετρέλαιο, δεδομένου και του μεγάλου ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου.
Όσον αφορά το παταγωδώς αποτυχημένο μείγμα οικονομικής πολιτικής, που επιβάλλει υπερφορολογήσεις και κεφαλικούς φόρους επι δικαίων και αδίκων όπως και άδικες οριζόντιες περικοπές, χωρίς να καταργεί την πραγματική και συνεχιζόμενη σπατάλη του δημόσιου τομέα και χωρίς να δίνει κίνητρα επενδύσεων και αναπτυξιακή προοπτική στην χώρα, αυτό είναι απαραίτητο τάχιστα, να εγκαταλειφθεί, γιατί ούτε την χώρα βοηθά ούτε και τους δανειστές μας, να εξασφαλίσουν τα κεφάλαια, που μας δάνεισαν. Όσο συνεχίζεται αυτός ο παραλογισμός, τόσο η ύφεση όπως έχω ξαναγράψει, θα βαθαίνει και τόσο η ανεργία θα γίνεται ανεξέλεγκτη. Η πρόβλεψη της ημιθανούς κυβέρνησης και της τρόικας για αναθεωρημένο έλλειμμα 8,5% επι του ΑΕΠ θα έχει την τύχη όλων των αποτυχημένων προβλέψεων τους και προσωπικά πιστεύω, ότι το έλλειμμα το 2011 θα κλείσει πάνω από 9% ως ποσοστο του ΑΕΠ, ενώ τα περι πρωτογενούς πλεονάσματος στις αρχές Απριλίου του 2012 είναι όνειρα θερινής νυκτός μαθητευόμενων μάγων.
Χρειάζεται πλέον αξιοπιστία και σοβαρότητα τόσο από το ελληνικό πολιτικό σύστημα, που δεν την έχει, γιατί φέρεται με απίθανη ανωριμότητα και ανικανότητα όσο και κάλυψη του δραματικού ελλείμματος ευρωπαϊκής ηγεσίας, που είναι πλέον πασιφανές, διότι ορισμένοι ευρωπαίοι ηγέτες επιστρέφουν σε έναν μυωπικό οικονομικό εθνικισμό, καταστρέφοντας δυστυχώς την ιδέα της ΕΕ και της ευρωζώνης, όπως την ονειρεύτηκαν οι ιδρυτές -προπάτορες της και οδηγώντας σε μία αδιέξοδη γερμανική Ευρώπη.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
Εφημερίδα Πτολεμαίος
Δεδομένων των εξαιρετικά δύσκολων στιγμών, που περνά η Ελλάδα αλλά και λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης η Ευρώπη στο σύνολο της και ενώ βρισκόμαστε σε κρίσιμο σταυροδρόμι πολύ σημαντικών αποφάσεων, τόσο για την δύσμοιρη χώρα μας, όσο και για την πορεία της ευρωζώνης και του κοινού μας νομίσματος, κρίνω σκόπιμο, να κοινοποιήσω στο ευρύ κοινό για άλλη μια φορά τις απόψεις μου, για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους και δανεισμού, η οποία μας εξουθενώνει τα τελευταία δύο χρόνια και έχει οδηγήσει σε σοβαρή απώλεια μέρους της εθνικής μας κυριαρχίας.
Έχω τονίσει σε όλες τις δημόσιες παρεμβάσεις μου, ποια είναι η λύση, που θεωρώ εφικτή και βιώσιμη ενώ και μετά την απόφαση της 21 Ιουλίου είχα ξεκαθαρίσει αμέσως, ότι δεν είναι επαρκής αυτή , δεν δίνει βιώσιμη λύση αν και άρχιζε η Ευρώπη, να κινείται στην σωστή κατεύθυνση επιτέλους και ότι δεν εξασφάλιζε, ούτε την βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους μας, ούτε την σταθεροποίηση της ευρωζώνης απέναντι στις κατά κύματα επιθέσεις των αγορών.
Υποστήριξα από το 1ο προσυνέδριο της Δημοκρατικής Συμμαχίας με σχετική εισήγηση μου τον Μάρτιο, επισημοποιώντας ήδη πολύ παλαιότερη θέση μου, ότι η λύση πρέπει, να στηρίζεται στην επιμήκυνση του συνολικού δημοσίου χρέους της χώρας, σε εθελοντική βάση πάντα , για να μην δημιουργηθεί πιστωτικό γεγονός χρεοκοπίας. Στην επιμήκυνση αυτή απαιτείται, να επιδιωχθεί η ένταξη του συνόλου των ομολόγων, που έχουν στα χέρια τους οι ιδιώτες και οι θεσμικοί επενδυτές με εξαίρεση τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα επιβίωσης αν συμμετάσχουν, αλλά και καταβολής των συντάξεων και όχι μόνο τα ομόλογα τα οποία λήγουν μέχρι το 2020, όπως λανθασμένα προβλέφθηκε στην απόφαση της 21 Ιουλίου 2011. Είναι μάταιο να ενταχθούν τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας στην ρύθμιση και μετά να πρέπει, να δανειστούμε πάλι, για να τα στηρίξουμε. Στην μακρόχρονη αυτή επιμήκυνση θα έπρεπε, να συμφωνήσουμε με τους δανειστές μας, ότι είτε θα συρρικνωνόταν το επιτόκιο, ειτε κατά την γνώμη μου πια δεν θα έπρεπε, να υπάρχει επιτόκιο δεδομένου, ότι απειλείται η μη πληρωμή μεγάλου μέρους του κεφαλαίου και συζητούν ήδη αναγκαστικό κούρεμα του, με δυσμενέστατες επιπτώσεις και για εμάς και για την Ευρώπη. Ακόμη είναι απαραίτητο για μια οριστική και σταθερή λύση, να αναθεωρηθούν οι ειδικές συμφωνίες και στην επιμήκυνση με μηδενισμό του επιτοκίου, να συμμετάσχει η ΕΚΤ οπωσδήποτε με τα ελληνικά ομόλογα, που βρίσκονται στα χέρια της ύψους 60 δις ευρώ και αν είναι δυνατόν να περιληφθεί και το ποσό 65 δις, που μας δάνεισε μέχρι σήμερα ο μηχανισμός της ΕΕ-ΔΝΤ. Ένα μέρος των κεφαλαίων, τα οποία θα εξοικονομούνται από τόκους και χρεολυσία με αυτόν τον τρόπο, θα επενδύονται, στα πλαίσια ενός αναπτυξιακού προγράμματος, που θα εκπονηθεί από κοινού με την τρόϊκα, σε παραγωγικά έργα.
Τόνιζα δε από τον Ιούλιο, ότι η λύση, που επελέγη στις 21/7, ενώ άρχιζε πια να κινείται προς την σωστή κατεύθυνση η ευρωζώνη , ήταν άτολμη και δεν καθιστούσε το ελληνικό χρέος βιώσιμο, ενώ ήταν προϊόν ανύπαρκτης και πάλι διαπραγμάτευσης από την μοιραία και άβουλη ελληνική κυβέρνηση. Η λύση αυτή ξεκαθάρισα από τότε, ότι μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο θα αναθεωρηθεί, γιατί δεν λύνει το πρόβλημα όπως και αποδεικνύεται περίτρανα πια σήμερα. Αυτό συνέβη, διότι άφηνε μεγάλο μέρος των ομολόγων αλλά και του χρέους εκτός ρύθμισης , δηλαδή όλα τα ομόλογα που έληγαν μετά το 2020 ύψους 40 δις ευρώ περίπου όπως και το υπόλοιπο χρέος που ήταν στα χέρια της ΕΚΤ και διατηρούνταν παράλογα ένα υψηλότατο επιτόκιο την στιγμή μάλιστα, κατά την οποία ήταν απολύτως φανερό, πως υπάρχει αδυναμία κάλυψης από την Ελλάδα ακόμη και του κεφαλαίου. Το επιτόκιο αυτό είναι υψηλό, διότι μπορεί μεν να μειώθηκε στο 3,5 – 4% σε σχεση με το 5% της πρώτης δανειακής σύμβασης, αλλά ήταν πολύ υψηλότερο σε σχέση με το επιτόκιο των ομολόγων κατά την χρονική στιγμή έκδοσης τους, πράγμα που είναι παντελώς παράλογο υπο τις σημερινές μάλιστα ακραίες συνθήκες.
Η άποψη μου ήταν και παραμένει αμετακίνητη, πως θα χρειαστεί πιο τολμηρή αντιμετώπιση με διεύρυνση του PSI ( μηχανισμός εθελοντίκης συμμετοχής ιδιωτών) και βεβαίως χωρίς αναγκαστικό κούρεμα του χρέους, το οποίο θα δημιουργήσει εφιαλτικά νέα προβλήματα και θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός. Χρειάζεται λοιπόν, να επιδιωχθεί η βαθύτερη συμμέτοχη σε εθελοντική βάση του συνόλου των ομολογιούχων, όπως και η άμεση ενίσχυση με πολύ μεγαλύτερα ποσά τόσο του προσωρινού μηχανισμού EFSF (European Financial Stability Facility) oσο και του μόνιμου ESM (European Stability Mechanism) με περιπου 2 τρις ευρώ, ώστε να μπορούν, να παρεμβαίνουν πολύ περισσότερο στην δευτερογενή αγορά ομολόγων, για να επιτευχθεί σε μεγαλύτερο ποσοστό εθελοντικό κούρεμα του χρέους από το ανεπαρκές 21% στο 50% χωρίς αυτό, να χαρακτηριστεί ποτέ πιστωτικό γεγονός, που θα μας βγάλει για πολλά χρόνια εκτός αγορών. Ηρθε η ώρα η Ευρώπη, να πάψει, να αργοπορεί και να αντιμετωπίζει μίζερα το ζήτημα, γιατί αν δεν το έχουν καταλάβει τα ισχυρά αλαζονικά μέλη της, τα θεμέλια του κοινού νομίσματος έχουν πάρει φωτιά, από την οποία δεν θα γλιτώσει κανείς.
Επίσης επιβάλλεται, να διευρυνθεί η δυνατότητα παρέμβασης των ταμείων EFSF και ΕSM με την πιθανή μάλιστα συγχώνευση των προβλεπόμενων πόρων τους. Είναι κατάλληλη πλέον η στιγμή, να δημιουργηθεί άμεσα και ευρωομόλογο έκδοσης της ΕΚΤ, για να ηρεμήσουν οι αγορές και να αποκατασταθεί η ροή δανεισμού στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Εξάλλου θα χρειαστεί, να γίνει με την στήριξη της Ευρώπης η ανακαιφαλαιοποίηση των τραπεζών, οι οποίες θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα και θα υποστούν ζημίες. Αυτό δεν μπορεί να γίνει από το ελληνικό κράτος, γιατί θα σήμαινε, ότι θα έπρεπε πάλι, να δανειστεί, για να το επιτύχει.
Εκείνο όμως, που απαιτείται, είναι να σταματήσει άμεσα κάθε κίνηση για επιστροφή στην δραχμή και έξοδο από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα όπως και κάθε πρόθεση για αναγκαστικό κούρεμα του χρέους και χρεοκοπία κατά συνέπεια της χώρας. Το μέλλον της Ελλάδας μας βρίσκεται μέσα στην ευρωζώνη και μία αντίθετη εξέλιξη θα οδηγήσει σε εξαθλίωση τον λαό και σε αδυναμία εισαγωγής ακόμη και ειδών πρώτης ανάγκης, αφού έχουμε καταφέρει, να εισάγουμε ακόμη και σιτάρι ή κρέας από το εξωτερικό. Το υποτιμημένο και ανυπόληπτο νόμισμα μας τότε δεν θα μπορεί, να μας εξασφαλίσει ούτε την στοιχειώδη εισαγωγή πρώτων υλών όπως πχ πετρέλαιο, δεδομένου και του μεγάλου ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου.
Όσον αφορά το παταγωδώς αποτυχημένο μείγμα οικονομικής πολιτικής, που επιβάλλει υπερφορολογήσεις και κεφαλικούς φόρους επι δικαίων και αδίκων όπως και άδικες οριζόντιες περικοπές, χωρίς να καταργεί την πραγματική και συνεχιζόμενη σπατάλη του δημόσιου τομέα και χωρίς να δίνει κίνητρα επενδύσεων και αναπτυξιακή προοπτική στην χώρα, αυτό είναι απαραίτητο τάχιστα, να εγκαταλειφθεί, γιατί ούτε την χώρα βοηθά ούτε και τους δανειστές μας, να εξασφαλίσουν τα κεφάλαια, που μας δάνεισαν. Όσο συνεχίζεται αυτός ο παραλογισμός, τόσο η ύφεση όπως έχω ξαναγράψει, θα βαθαίνει και τόσο η ανεργία θα γίνεται ανεξέλεγκτη. Η πρόβλεψη της ημιθανούς κυβέρνησης και της τρόικας για αναθεωρημένο έλλειμμα 8,5% επι του ΑΕΠ θα έχει την τύχη όλων των αποτυχημένων προβλέψεων τους και προσωπικά πιστεύω, ότι το έλλειμμα το 2011 θα κλείσει πάνω από 9% ως ποσοστο του ΑΕΠ, ενώ τα περι πρωτογενούς πλεονάσματος στις αρχές Απριλίου του 2012 είναι όνειρα θερινής νυκτός μαθητευόμενων μάγων.
Χρειάζεται πλέον αξιοπιστία και σοβαρότητα τόσο από το ελληνικό πολιτικό σύστημα, που δεν την έχει, γιατί φέρεται με απίθανη ανωριμότητα και ανικανότητα όσο και κάλυψη του δραματικού ελλείμματος ευρωπαϊκής ηγεσίας, που είναι πλέον πασιφανές, διότι ορισμένοι ευρωπαίοι ηγέτες επιστρέφουν σε έναν μυωπικό οικονομικό εθνικισμό, καταστρέφοντας δυστυχώς την ιδέα της ΕΕ και της ευρωζώνης, όπως την ονειρεύτηκαν οι ιδρυτές -προπάτορες της και οδηγώντας σε μία αδιέξοδη γερμανική Ευρώπη.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
ΑΜΥΝΤΑΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ
