Αγγελος Συρίγος: Τροποποίησαν τα Σκόπια το Προοίμιο;
ΑΓΓΕΛΟΣ Μ. ΣΥΡΙΓΟΣ*
Από το συλλαλητήριο κατά της συμφωνίας των Πρεσπών, την περασμένη Κυριακή, στην πλατεία Συντάγματος.
Η τροποποίηση του Συντάγματος της ΠΓΔΜ προβλέπεται ρητώς στη συμφωνία των Πρεσπών. Στο άρθρο 1.12 ορίζεται ότι: «Το όνομα και οι ορολογίες όπως αναφέρονται στο Αρθρο 1 της παρούσας Συμφωνίας θα ενσωματωθούν στο Σύνταγμα του Δεύτερου Μέρους... Επιπροσθέτως, το Δεύτερο Μέρος θα προβεί στις κατάλληλες τροποποιήσεις του Προοιμίου, του Αρθρου 3 και του Αρθρου 49…». Οι συνταγματικές τροποποιήσεις είναι ο βασικός τρόπος να διαπιστώσουμε κατά πόσον η άλλη πλευρά προτίθεται πράγματι να αλλάξει σελίδα.
Η ρηματική διακοίνωση που έστειλε η ΠΓΔΜ την προηγούμενη εβδομάδα όμως έχει δημιουργήσει πολλά ερωτήματα ως προς τη συμμόρφωση των Σκοπίων με τη συμφωνία των Πρεσπών. Εχει ήδη αναφερθεί η περίεργη εξαίρεση του άρθρου 36 από την αλλαγή του ονόματος «Βόρεια Μακεδονία». Η ελληνική κυβέρνηση το δικαιολογεί λέγοντας ότι γίνεται για ιστορικούς λόγους. Δεν αναφέρεται όμως κάτι τέτοιο στη ρηματική διακοίνωση της ΠΓΔΜ.
Επίσης μέσα από τη ρηματική διακοίνωση διαπιστώνεται η μονομερής τροποποίηση του χρόνου ενάρξεως ισχύος των συνταγματικών τροποποιήσεων από πλευράς ΠΓΔΜ. Ησαν υποχρεωμένοι να τις εφαρμόσουν πριν ξεκινήσουμε εμείς τη διαδικασία κυρώσεως. Αποφάσισαν ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί μετά την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών και του πρωτοκόλλου εντάξεως της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ από την ελληνική Βουλή. Προς το παρόν δεν υπάρχει ελληνική αντίδραση.
Το καινούργιο (και πιο σοβαρό) που προκύπτει από τη ρηματική διακοίνωση είναι το ακόλουθο: με την τροποποίηση 33 η ΠΓΔΜ αλλάζει τους όρους «Μακεδονία» και «Δημοκρατία της Μακεδονίας» με τους αντίστοιχους «Βόρεια Μακεδονία» και «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας». Στη σχετική τροποποίηση όμως δεν φαίνεται ότι περιλαμβάνεται και το Προοίμιο της Συντάγματος. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι έχει εξαιρεθεί από την εφαρμογή του ονόματος «Βόρεια Μακεδονία». Εάν είναι ακριβής η συγκεκριμένη υπόθεση, αυτό σημαίνει ότι στο Προοίμιο εξακολουθούν να αναφέρονται πέντε φορές ο όρος «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και δύο φορές ο όρος «Μακεδονία» κατά σαφέστατη παραβίαση της συμφωνίας των Πρεσπών.
Το πρόβλημα αυτό προκύπτει διότι η ελληνική πλευρά δεν έβαλε ως παράρτημα της συμφωνίας των Πρεσπών το ακριβές κείμενο των υποχρεωτικών αλλαγών του Συντάγματος το οποίο θα έπρεπε να ψηφίσει η κυβέρνηση Ζάεφ για να μη δημιουργούνται αυτά τα προβλήματα. Σε μία άλλη συμφωνία γνωστή ως «συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής» το 1998 (υπό εντελώς διαφορετικές πολιτικές συνθήκες) η Βρετανία είχε περιλάβει το ακριβές κείμενο των συνταγματικών τροποποιήσεων στις οποίες υποχρεωνόταν να προβεί η Ιρλανδία, για να μη γίνονται λάθη... Στα Σκόπια φημολογείται ότι η διατήρηση των όρων «Μακεδονία», «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και «μακεδονικό κράτος» στο Προοίμιο και στο άρθρο 36 ήταν το αντάλλαγμα που έδωσε ο Ζάεφ στους 8 βουλευτές του ΒΜΡΟ για να αποκτήσει την πλειοψηφία των 2/3 που απαιτείτο για τις συνταγματικές αλλαγές.
Ετσι όπως αναπαράγεται το Σύνταγμα της ΠΓΔΜ είναι αδύνατον να διαπιστωθεί με απόλυτη βεβαιότητα ποιο είναι το νέο κείμενο του Προοιμίου. Μόνον η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ μπορεί να διαλύσει τις σοβαρότατες υποψίες ότι παραμένουν οι όροι «Μακεδονία» και «Δημοκρατία της Μακεδονίας» αποστέλλοντας το κείμενο που θα ισχύει μετά τις τελευταίες τροποποιήσεις. Αυτό όμως πρέπει να γίνει πριν από την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών από την ελληνική Βουλή.
* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
