Ασκήσεις διπλωματικής ισορροπίας
Ουκρανία: Η «ψυχροπολεμική σκακιέρα» και η στάση ΗΠΑ, Ρωσίας
-
- Ικανοποίηση από τους διαδηλωτές, ενώ παραμένουν στους δρόμους του Κιέβου (Φωτογραφία: ΑΠΕ )
Μία
δύσκολη συμφωνία ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση επετεύχθη στην
Ουκρανία, αλλά τα προβλήματα δεν έχουν τελειώσει. Αναλυτές εκτιμούν ότι
υπάρχουν πολλά βήματα να γίνουν και η έκβαση της συμφωνίας δεν είναι
καθόλου βέβαιη.
Οι διαδηλωτές παραμένουν στην πλατεία Ανεξαρτησίας, καθώς δεν φαίνεται να εμπιστεύονται την κυβέρνηση.
Μάλιστα, οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να «περάσει» πρώτα από τη Λβιβ, μία πόλη που κοιτά προς τη Δύση και οι διαδηλωτές της οποίας -μαζί με εκείνους άλλων φιλοευρωπαϊκών πόλεων της Ουκρανίας- έχουν απειλήσει με απόσχιση σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθούν συγκεκριμένα αιτήματά τους.
Το σίγουρο είναι ότι η σημερινή συμφωνία αποτελεί νίκη της αντιπολίτευσης, καθώς ορίζει όχι μόνο τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών και την επιστροφή στο Σύνταγμα του 2004, αλλά και την τροποποίηση του ποινικού κώδικα που ανοίγει το δρόμο για την αποφυλάκιση της Γιούλια Τιμοσένκο, καθώς και την «καρατόμηση» του μισητού στην πλατεία, υπουργού Εσωτερικών της Ουκρανίας, τον οποίο οι διαδηλωτές θεωρούν υπεύθυνο για την αιματοχυσία.
Αν και αναλυτές δεν διστάζουν να σχολιάσουν ότι η σημερινή ημέρα είναι «ταπεινωτική» για τον ουκρανό πρόεδρο, αξίζει να σημειωθεί ότι ναι μεν συμφωνήθηκαν πρόωρες εκλογές, αλλά όχι και η παραίτηση του Γιανουκόβιτς που αποτελούσε βασικό αίτημα της αντιπολίτευσης. Επίσης, ορίζεται ότι οι εκλογές θα πρέπει να διεξαχθούν το αργότερο έως τα τέλη του 2014. Και καθώς βρισκόμαστε ακόμα στις αρχές του έτους, ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και θα μπορούσα να περάσουν μήνες πριν στηθούν κάλπες.
Τα τελευταία 24ωρα ο Γιανουκόβιτς βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο, εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων: της ανυποχώρητης στάσης της αντιπολίτευσης, της απόσυρσης της στήριξης από τους πολιτικούς του συμμάχους -ανάμεσά τους και βουλευτές του κόμματός του-, αλλά και εξαιτίας των ευρωπαϊκών κυρώσεων που δεν ήταν πλέον απειλή, αλλά πραγματικότητα.
Ο κύριος παράγοντας, όμως, ήταν η στάση του Πούτιν.
Η συμφωνία φέρνει πρόωρες εκλογές, μειωμένες προεδρικές εξουσίες και κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όπως απαιτούσαν οι διαδηλωτές. Για αυτή την έκβαση, την οποία μετά μανίας αρνούνταν, ο Γιανουκόβιτς έχει να... «ευχαριστεί» τον Πούτιν, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Guardian.
Τις τελευταίες ημέρες, ο Γιανουκόβιτς φαίνεται ότι δεν είχε πλέον υπό τον έλεγχό του την κατάσταση και βλέποντας την απροθυμία του Πούτιν να τον στηρίξει -αναγνωρίζοντας ίσως ότι το παιχνίδι είχε χαθεί;-, αλλά και τις αποστάσεις των ΗΠΑ, έλαβε την απόφαση να υπογράψει τη συμφωνία, φοβούμενος ότι η χώρα θα μπορούσε να διολισθήσει σε εμφύλιο πόλεμο.
Όταν πριν από μερικούς μήνες η Ρωσία έπεισε την Ουκρανία να απορρίψει τη στενότερη συνεργασία με την ΕΕ, με αντάλλαγμα 15 δισεκατομμύρια δολάρια, θεώρησε ότι έφερε ένα σημαντικό πλήγμα στη Δύση, διατηρώντας παράλληλα τη σφαίρα επιρροής της.
Όταν άρχισαν οι πρώτες «φωνές» διαμαρτυρίας, το Κρεμλίνο άσκησε έντονες πιέσεις στον Γιανουκόβιτς να μην υποχωρήσει και να αντιμετωπίσει τους διαδηλωτές.
Αυξάνοντας την πίεση, η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι «παγώνει» το δάνειο προς το Κίεβο, εν αναμονή των εξελίξεων, αλλά και σε περίπτωση που η κυβέρνηση συμπεριφερόταν ως «σφουγγαρόπανο». Την ίδια ώρα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας μιλούσε για ανάμειξη της Δύσης στις υποθέσεις της Ουκρανίας και έλεγε ότι οι διαδηλώσεις ήταν υποκινούμενες από τη Δύση.
Όπως αναφέρει ο Guardian, οι κινήσεις αυτές ήταν σχεδιασμένες και αποτελούν μέρος της θεωρίας του μηδενικού αθροίσματος που ακολουθεί ο Βλαντιμίρ Πούτιν στις διπλωματικές του σχέσεις (σ.σ. η θεωρία του μηδενικού αθροίσματος ορίζει ότι τα κέρδη της μίας πλευράς είναι ακριβώς ίδια με τις ζημιές της άλλης).
Καθώς όμως η κατάσταση έβγαινε εκτός ελέγχου και ο Γιανουκόβιτς δεν κατάφερνε να επιβληθεί, η Μόσχα άρχισε να παίρνει αποστάσεις.
Ο ρώσος διαπραγματευτής που είχε ζητήσει ο Γιανουκόβιτς ήταν παρών στις διαπραγματεύσεις κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, χωρίς ουσιαστικά να κάνει προτάσεις για επίλυση της κρίσης -αν και ο πολωνός υπουργός Εξωτερικών έσπευσε να χαρακτηρίσει τη συμβολή του «εποικοδομητική».
Την ίδια ώρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου έσπευδε να ενημερώσει τους δημοσιογράφους ότι ο Βλ.Πούτιν ενημερώνεται μεν για την κατάσταση στο Κίεβο, αλλά δεν παρακολουθεί και ζωντανά τις εξελίξεις.
Μεγαλύτερη ανησυχία πρέπει να αποτελεί για τη Ρωσία το γεγονός ότι και άλλες πρώην σοβιετικές χώρες φαίνεται πως παρακολουθούν με ενδιαφέρον αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία, καθώς αποτελεί πεδίο διαμάχης μεταξύ μιας ευρωπαϊκής προοπτικής και της προσκόλλησης στο σοβιετικό άρμα επιρροής.
Το κατά πόσον η συμφωνία θα εφαρμοστεί και το προς τα ποια πλευρά θα γείρει η πλάστιγγα είναι κάτι που μένει να φανεί.
Αμερικανο-ρωσικά διπλωματικά παιχνίδια
Μπορεί τα συμφέροντα ΗΠΑ και Ρωσία να συνέβαλαν στο να γίνει η Ουκρανία πεδίο γεωπολιτικής -αλλά και πραγματικής- διαμάχης, ωστόσο οι δύο χώρες έκαναν ελάχιστα για να διευκολύνουν την επίλυση της κρίσης.
Μετά τη συμφωνία, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι ο Μπαράκ Ομπάμα θα έχει τηλεφωνική συνομιλία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τη συμφωνία και έσπευσε να διαβεβαιώσει όσους ανησυχούν ότι η Ουκρανία δεν αποτελεί «διελκυστίνδα» στο ύφος του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζέι Κάρνεϊ δεν παρέλειπε να επιστήσει την προσοχή στη Μόσχα, λέγοντας ότι είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας να μην διολισθήσει στη βία η Ουκρανία.
Μέσα στην εβδομάδα, ο Μπαράκ Ομπάμα είχε κατηγορήσει τον Πούτιν ότι συμπεριφέρεται στην Ουκρανία ως «ψυχροπολεμική σκακιέρα». Ωστόσο, δεδομένου του ότι λίγες ημέρες νωρίτερα είχε διαρρεύσει συνομιλία της Βικτόρια Νούλαντ, στην οποία ακουγόταν να επικρίνει τη στάση της ΕΕ. Να σημειωθεί ότι στη διάρκεια της ίδιας τηλεφωνικής συνομιλίας, η αμερικανίδα διπλωμάτης ακούγεται να λέει: «Πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε κάτι για να κολλήσει, γιατί μπορείς να είσαι σίγουρη ότι αν δεν αρχίσει να προχωρά, οι Ρώσοι θα εργαστούν στα παρασκήνια για να το τορπιλίσουν».
Φαίνεται πως οι ΗΠΑ κατηγορούν τη Μόσχα για ένα «αμάρτημα», στο οποίο και οι ίδιες έχουν υποπέσει ουκ ολίγες φορές.
Αγγελική Στελλάκη
Οι διαδηλωτές παραμένουν στην πλατεία Ανεξαρτησίας, καθώς δεν φαίνεται να εμπιστεύονται την κυβέρνηση.
Μάλιστα, οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να «περάσει» πρώτα από τη Λβιβ, μία πόλη που κοιτά προς τη Δύση και οι διαδηλωτές της οποίας -μαζί με εκείνους άλλων φιλοευρωπαϊκών πόλεων της Ουκρανίας- έχουν απειλήσει με απόσχιση σε περίπτωση που δεν ικανοποιηθούν συγκεκριμένα αιτήματά τους.
Το σίγουρο είναι ότι η σημερινή συμφωνία αποτελεί νίκη της αντιπολίτευσης, καθώς ορίζει όχι μόνο τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών και την επιστροφή στο Σύνταγμα του 2004, αλλά και την τροποποίηση του ποινικού κώδικα που ανοίγει το δρόμο για την αποφυλάκιση της Γιούλια Τιμοσένκο, καθώς και την «καρατόμηση» του μισητού στην πλατεία, υπουργού Εσωτερικών της Ουκρανίας, τον οποίο οι διαδηλωτές θεωρούν υπεύθυνο για την αιματοχυσία.
Αν και αναλυτές δεν διστάζουν να σχολιάσουν ότι η σημερινή ημέρα είναι «ταπεινωτική» για τον ουκρανό πρόεδρο, αξίζει να σημειωθεί ότι ναι μεν συμφωνήθηκαν πρόωρες εκλογές, αλλά όχι και η παραίτηση του Γιανουκόβιτς που αποτελούσε βασικό αίτημα της αντιπολίτευσης. Επίσης, ορίζεται ότι οι εκλογές θα πρέπει να διεξαχθούν το αργότερο έως τα τέλη του 2014. Και καθώς βρισκόμαστε ακόμα στις αρχές του έτους, ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και θα μπορούσα να περάσουν μήνες πριν στηθούν κάλπες.
Τα τελευταία 24ωρα ο Γιανουκόβιτς βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο, εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων: της ανυποχώρητης στάσης της αντιπολίτευσης, της απόσυρσης της στήριξης από τους πολιτικούς του συμμάχους -ανάμεσά τους και βουλευτές του κόμματός του-, αλλά και εξαιτίας των ευρωπαϊκών κυρώσεων που δεν ήταν πλέον απειλή, αλλά πραγματικότητα.
Ο κύριος παράγοντας, όμως, ήταν η στάση του Πούτιν.
Η συμφωνία φέρνει πρόωρες εκλογές, μειωμένες προεδρικές εξουσίες και κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όπως απαιτούσαν οι διαδηλωτές. Για αυτή την έκβαση, την οποία μετά μανίας αρνούνταν, ο Γιανουκόβιτς έχει να... «ευχαριστεί» τον Πούτιν, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο Guardian.
Τις τελευταίες ημέρες, ο Γιανουκόβιτς φαίνεται ότι δεν είχε πλέον υπό τον έλεγχό του την κατάσταση και βλέποντας την απροθυμία του Πούτιν να τον στηρίξει -αναγνωρίζοντας ίσως ότι το παιχνίδι είχε χαθεί;-, αλλά και τις αποστάσεις των ΗΠΑ, έλαβε την απόφαση να υπογράψει τη συμφωνία, φοβούμενος ότι η χώρα θα μπορούσε να διολισθήσει σε εμφύλιο πόλεμο.
Όταν πριν από μερικούς μήνες η Ρωσία έπεισε την Ουκρανία να απορρίψει τη στενότερη συνεργασία με την ΕΕ, με αντάλλαγμα 15 δισεκατομμύρια δολάρια, θεώρησε ότι έφερε ένα σημαντικό πλήγμα στη Δύση, διατηρώντας παράλληλα τη σφαίρα επιρροής της.
Όταν άρχισαν οι πρώτες «φωνές» διαμαρτυρίας, το Κρεμλίνο άσκησε έντονες πιέσεις στον Γιανουκόβιτς να μην υποχωρήσει και να αντιμετωπίσει τους διαδηλωτές.
Αυξάνοντας την πίεση, η ρωσική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι «παγώνει» το δάνειο προς το Κίεβο, εν αναμονή των εξελίξεων, αλλά και σε περίπτωση που η κυβέρνηση συμπεριφερόταν ως «σφουγγαρόπανο». Την ίδια ώρα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας μιλούσε για ανάμειξη της Δύσης στις υποθέσεις της Ουκρανίας και έλεγε ότι οι διαδηλώσεις ήταν υποκινούμενες από τη Δύση.
Όπως αναφέρει ο Guardian, οι κινήσεις αυτές ήταν σχεδιασμένες και αποτελούν μέρος της θεωρίας του μηδενικού αθροίσματος που ακολουθεί ο Βλαντιμίρ Πούτιν στις διπλωματικές του σχέσεις (σ.σ. η θεωρία του μηδενικού αθροίσματος ορίζει ότι τα κέρδη της μίας πλευράς είναι ακριβώς ίδια με τις ζημιές της άλλης).
Καθώς όμως η κατάσταση έβγαινε εκτός ελέγχου και ο Γιανουκόβιτς δεν κατάφερνε να επιβληθεί, η Μόσχα άρχισε να παίρνει αποστάσεις.
Ο ρώσος διαπραγματευτής που είχε ζητήσει ο Γιανουκόβιτς ήταν παρών στις διαπραγματεύσεις κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, χωρίς ουσιαστικά να κάνει προτάσεις για επίλυση της κρίσης -αν και ο πολωνός υπουργός Εξωτερικών έσπευσε να χαρακτηρίσει τη συμβολή του «εποικοδομητική».
Την ίδια ώρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου έσπευδε να ενημερώσει τους δημοσιογράφους ότι ο Βλ.Πούτιν ενημερώνεται μεν για την κατάσταση στο Κίεβο, αλλά δεν παρακολουθεί και ζωντανά τις εξελίξεις.
Μεγαλύτερη ανησυχία πρέπει να αποτελεί για τη Ρωσία το γεγονός ότι και άλλες πρώην σοβιετικές χώρες φαίνεται πως παρακολουθούν με ενδιαφέρον αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία, καθώς αποτελεί πεδίο διαμάχης μεταξύ μιας ευρωπαϊκής προοπτικής και της προσκόλλησης στο σοβιετικό άρμα επιρροής.
Το κατά πόσον η συμφωνία θα εφαρμοστεί και το προς τα ποια πλευρά θα γείρει η πλάστιγγα είναι κάτι που μένει να φανεί.
Αμερικανο-ρωσικά διπλωματικά παιχνίδια
Μπορεί τα συμφέροντα ΗΠΑ και Ρωσία να συνέβαλαν στο να γίνει η Ουκρανία πεδίο γεωπολιτικής -αλλά και πραγματικής- διαμάχης, ωστόσο οι δύο χώρες έκαναν ελάχιστα για να διευκολύνουν την επίλυση της κρίσης.
Μετά τη συμφωνία, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι ο Μπαράκ Ομπάμα θα έχει τηλεφωνική συνομιλία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τη συμφωνία και έσπευσε να διαβεβαιώσει όσους ανησυχούν ότι η Ουκρανία δεν αποτελεί «διελκυστίνδα» στο ύφος του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζέι Κάρνεϊ δεν παρέλειπε να επιστήσει την προσοχή στη Μόσχα, λέγοντας ότι είναι προς το συμφέρον της Ρωσίας να μην διολισθήσει στη βία η Ουκρανία.
Μέσα στην εβδομάδα, ο Μπαράκ Ομπάμα είχε κατηγορήσει τον Πούτιν ότι συμπεριφέρεται στην Ουκρανία ως «ψυχροπολεμική σκακιέρα». Ωστόσο, δεδομένου του ότι λίγες ημέρες νωρίτερα είχε διαρρεύσει συνομιλία της Βικτόρια Νούλαντ, στην οποία ακουγόταν να επικρίνει τη στάση της ΕΕ. Να σημειωθεί ότι στη διάρκεια της ίδιας τηλεφωνικής συνομιλίας, η αμερικανίδα διπλωμάτης ακούγεται να λέει: «Πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε κάτι για να κολλήσει, γιατί μπορείς να είσαι σίγουρη ότι αν δεν αρχίσει να προχωρά, οι Ρώσοι θα εργαστούν στα παρασκήνια για να το τορπιλίσουν».
Φαίνεται πως οι ΗΠΑ κατηγορούν τη Μόσχα για ένα «αμάρτημα», στο οποίο και οι ίδιες έχουν υποπέσει ουκ ολίγες φορές.
Αγγελική Στελλάκη
Newsroom ΔΟΛ
ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ:
Η
ΡΩΣΙΑ ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΨΕ ΤΟΝ ΣΥΜΜΑΧΟ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΑΦΟΥ ΤΟΝ ΑΝΑΓΚΑΣΕ ΣΕ
ΣΚΛΗΡΗ ΣΤΑΣΗ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ. Η ΟΡΓΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΤΟΥΣ ΕΤΡΕΨΕ ΣΕ
ΥΠΟΧΩΡΗΣΗ. ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΑΦΕΛΩΣ ΟΤΙ Η ΡΩΣΙΑ ΠΑΙΖΕΙ ΜΕ
ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ. Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΑΘΡΟΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ ΣΕ ΟΛΟ ΤΗΣ
ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ.ΕΙΝΑΙ ΩΡΑ ΤΩΡΑ Η ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΗΣ. ΟΣΟ ΓΙΑ ΤΑ ΒΡΩΜΙΚΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΑ
ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΑΥΤΑ ΘΑ ΤΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΟΠΩΣ ΠΑΝΤΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ.
